×
NAJNOWSZE SŁOWNICTWO POLSKIE
PORADNIA JĘZYKOWA UW
Zamknij

Nowi Użytkownicy

Dołącz do Obserwatorium!
Tylko zalogowani użytkownicy mogą dodawać hasła, komentarze i zdjęcia.
lub
Zarejestruj się tutaj

Obecni Użytkownicy

Zaloguj się na swoje konto
lub
Nie pamiętasz hasła?

Czy jesteśmy na stendbaju?

28.12.2020, 00.01
Drukuj

Bać się bycia na stendbaju?

Czy jesteśmy na stendbaju? Clément-Auguste Andrieux, „W oczekiwaniu na modela”, Muzeum Narodowe w Warszawie

Zaczęło się chyba od mózgu elektronowego, a potem zrobił się fikołek i to nie maszyny zaczęliśmy porównywać z ludźmi, tylko ludzi z maszynami. Dlatego się resetujemy, dlatego chcemy czasem wcisnąć „delete” i wykasować zawartość umysłu, gdy czujemy się przeciążeni, dlatego też bywamy na stendbaju. I w odniesieniu do człowieka tak właśnie (i tylko tak) zapisujemy ten frazeologizm: w całkowicie spolszczonej wersji.

A wzięło się wszystko od angielskiego słowa standby, oznaczającego awaryjne źródło zasilania, zastępcę, ale też gotowość i oczekiwanie. Z tym właśnie słowem wiąże się frazeologizm to be on standby ‘być w pogotowiu; być na liście rezerwowej’ i drugi, podobny: to be put on standby ‘zostać postawionym w stan pogotowia’. Czyli: czekać, bo w każdej chwili coś się może wydarzyć. W każdej chwili możemy być potrzebni. W każdej chwili może być tak, że trzeba będzie zacząć działać, że ktoś nas do czegoś zawezwie.

Właśnie takie znaczenie ma ten frazeologizm również w wersji skalkowanej do polszczyzny. Gdy ktoś jest, śpi, działa, pracuje na stendbaju, to nie ma chwili wytchnienia – ale nie z przeciążenia pracą, tylko z przeciążenia czekaniem. Nie może się zrelaksować, cały czas musi zachowywać czujność. A to szef go może wezwać, a to mogą nastąpić nieprzewidziane okoliczności, a to… I tak, trwając w bezruchu i w oczekiwaniu, człowiek na stendbaju nie jest w stanie się uwolnić od ciągłego napięcia. Jest wskutek tego tak zmęczony, jakby pracował pełną parą. Choć przecież tylko czeka i czuwa.

Stan bycia na stendbaju dobrze opisują zleksykalizowane metafory odnoszące się sposobu działania urządzeń elektronicznych: tryb uśpienia, tryb czuwania, tryb gotowości. Wszystkie określają jedno. I mogłyby także opisywać to, co przeżywa człowiek będący nieustannie na stendbaju.  


Agata Hącia

publikacja: 28.12.2020, 00.01, ostatnia aktualizacja: 28.12.2020, 02.33


facebook